گروه اقتصاد، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
چکیده
بطور سنتی صنعت برق با ساختار یکپارچه عمودی در نظر گرفته می شد که در آن شرکت ها همزمان تولید انرژی الکتریکی، انتقال آن از نیروگاه ها به مراکز بار و توزیع انرژی بین متقاضیان را برعهده داشتند. این مسئله منجر به طرح قانونگذاری در صنعت برق گردید. اواخر دهه 80 و اوایل دهه 90 میلادی شاهد تحولات ساختاری در سازوکار صنعت برق بود به گونه ای که ساختار انحصار طبیعی و قانونگذاری پاسخگوی نیازهای صنعت برق در حوزه سرمایه گذاری، گسترش ظرفیت و قیمت گذاری نبود و ناگزیر باید خصوصی سازی تولید برق و تفکیک حوزه تولید از حوزه انتقال صورت می گرفت. کشورهای پیشرو در زمینه تجدیدساختار صنعت برق آرژانتین، سوئد، نروژ، انگلستان و آمریکا بودند. در واقع پیشنهاد این بود که اگر حوزه تولید برق به جای انحصار طبیعی طبق قواعد بازار ارائه گردد ولی حوزه انتقال برق کماکان تحت انحصار طبیعی مدیریت شود، نتیجه آن دستیابی به وضع بهینه پرتویی و افزایش رفاه اجتماعی خواهد بود. ساختار نوین این بازار، دو مدل را شامل می گردد که یکی به صورت شبکه تبادل انرژی و دیگری به صورت مبادله دوجانبه است. یکی از دلایل موفقیت عملکرد بارازهای برق وجود بازارهای مالی در کنار بازارهای فیزیکی تبادل انرژی و ایجاد فرصت های تصمیم گیری برای مشترکین پرمصرف بوده است. پژوهش های اخیر حاکی از این است که علاوه بر بازارهای موعددار و آتی ها که نقش تثبیت کننده را ایفاء می کنند، بازارهای روز- بعد نیز در مقایسه با بازارهای لحظه ای از نوسانهای قیمتی کمتری برخوردار هستند.
)